سرقت ادبی یا پلاجیاریزم، اصلاحی است نام آشنا که دامنه وسیعی دارد. سرقت ادبی فرایندی است که در آن فردی یا گروهی به صورت عامدانه یا غیرعامدانه، مستقیم یا غیر مستقیم از خلاقیت، ایده، پژوهش و حاصل کار فردی یا گروهی به نام خود استفاده می کند.
سرقت ممکن است در حوضه های مختلف رخ دهد:
رونویسی و بهره برداری از متن کتاب، محتوای سایت، جمله، محتوای مقالات و هر نوع انتفاع از اثر دیگری در دایره سرقت ادبی قرار می گیرد.
سرقت ادبی از جهت اخلاقی و قانونی عملی قبیح و طرد شده است و مرتکبین آن مورد پیگرد قانونی و انزوا قرار می گیرند.
با گسترش مطالعات و پژوهش ها و با رشد چشمگیر تمام علوم، شاخه ها و انشعابات متعددی از دانش شکل گرفته که هر کدام یک دنیای اطلاعاتی وسیع را پوشش داده است. بعد از قرن بیستم و مصادف با تحولات علمی، به طرز چشمگیری میزان مطالعه، تحقیق و پژوهش و تولید کتاب و مقاله افزایش یافت. از طرفی با گستردگی اینترنت و استفاده از ابزارهای مجازی، دسترسی مردم به اطلاعات بسیار فراگیر و ساده شده است.
یکی از پدیده های ناشی از این رشد، سرقت ادبی است که در سطوح مختلف انجام می شود. دانشجویان، محققان و یا نویسندگان برای انجام کارهای پژوهشی و مطالعاتی خود به مقالات و منابع بسیاری مراجعه می کنند. ممکن است برخی از آن ها استفاده صحیحی از اطلاعات نکنند و به صورت عمدی یا غیر عمدی دست به سرقت ادبی بزنند.
کشور هند در زمینه سرقت ادبی مقام اول را دارد و البته ایران نیز در این زمینه وضعیت مطلوبی ندارد.
سرقت ادبی به روش ها و طرفندهای مختلفی صورت می گیرد که برخی بسیار راحت و قابل تشخیص اند و برخی دیگر اما با یک بررسی فنی و استفاده از ابزارهای قدرتمند قابل شناسایی هستند.
سرقت ادبی ممکن است تقلید از سبک نگارش یک نویسنده باشد. به این صورت که سبک خاص و شیوه بیان یک نویسنده مورد تقلید قرار می گیرد. گاهی این کار به صورت مستقیم و آشکار است و عین متن به صورت مستقیم کپی می شود. این مسئله ممکن است بدون اجازه و بدون پرداخت حق‌الزحمه به صاحب اثر باشد و یا اینکه ممکن است با اجازه وی انجام شود.
تغییر و تحریف واژگان و بازی با کلمات نیز از مصادیق سرقت ادبی است. اینگونه نیست که بتوان با تغییر افعال و کلمه ها و جا به جایی واژگان بتوان صاحب اثری شد. در این زمینه استفاده از فن تشبیه و استعاره نیز مصداق سرقت ادبی است.
فراتر از این ها، گاه ممکن است ایده و محتوای یک متن مورد سرقت قرار گیرد که آن هم قابل شناسایی و پیگیری است.
سایه نویسی هم از مواردی است که سرقت ادبی در موردش صدق می کند. در سایه نویسی فردی سفارش متنی در موضوعی خاص می دهد و ازین طریق متن فردی دیگر را با نام خود منتشر می کند. نمونه بارز این مسئله نوشتن متن سخنرانی برای افراد است.
با گسترش دستبردهای اطلاعاتی و رواج انواع سرقت ادبی، قطعا می بایست اقداماتی برای کنترل این مسئله صورت بگیرد.
احراز سرقت ادبی در یک متن باعث رد شدن و برگشت آن توسط مجامع ادبی و علمی می شود. حال ممکن است این مسئله عمدی یا غیر عمدی اتفاق افتاده باشد اما در صورت اثبات آن اثر مورد نظر ارزش و اعتبار اخلاقی و علمی خود را از دست می دهد و مورد پیگرد نیز قرار می گیرد.
در کلیه جوامع برای مبارزه با سرقت ادبی اقدامات حقوقی پیش بینی شده و نیز با تشکیل پایگاه های داده و اطلاعات و استفاده از تکنولوژی و نرم افزارهای تشخیصی، اقدامات مناسبی برای کنترل آن صورت گرفته است.
قدرتمندترین نرم افزاری که در زمینه تشخیص سرقت ادبی وجود دارد، نرم افزار ithenticate است که کاملترین و معروفترین در نوع خود است و با قابلیت دسترسی به بیش از چهل و سه میلیارد صفحه وب از طریق همپوشانی متون به صورت انلاین و لحظه ای دست به شناسایی مصادیق سرقت ادبی میزند.
گاهی اثری ناخواسته و بر اثر ضعف اطلاعات و غفلت نویسنده به حیطه سرقت ادبی وارد می شود. رعایت نکاتی مهم و ضروری می تواند این مسئله را برطرف کند.
وقتی نویسنده ای قصد اقتباس و استفاده از منابع دیگر برای پژوهش خود دارد باید ابتدا منابع مورد نظر را با دقت مطالعه کند و سپس با حفظ اصول و مفهوم و محتوای متن، آن را به زبان خود دوباره نویسی کند. به این کار اصطلاحا پارافریزینگ می گویند.
تمام استفاده ها و بهره گیری از اطلاعات، تصاویر، نمودارها و جملات یک منبع و نویسنده دیگر باید با ذکر منبع و ارجاع آن و توضیح و زیرنویس نشان داده شوند.
برای زدودن رد سرقت ادبی از متون خود، باید آن را به یک متخصص در این زمینه بسپارید تا بتوانند متن شما را از فیلتر‌های مختلف بررسی کنند و اصلاحات لازمه را انجام دهند. چه بسا ممکن است که شما برای یک پژوهش مدت ها زمان صرف کرده باشید و نتیجه تلاش شما به دلیل مصداق سرقت ادبی بودن از طرف مجامع بین‌المللی رد شود. در این زمینه کارشناسان حرفه ای و با تجربه موسسه شما، در کنار شما هستند تا مشاوره های لازمه و راهکارهای رفع سرقت ادبی از متن را در اختیارتان قرار دهند.
جهت ثبت سفارش تشخیص سرقت ادبی اینجا کلیک کنید.
