ترجمه هنر انتقال پیام از زبانی به زبان دیگر است و برای استاد شدن در این هنر باید پارامترهای ترجمه را بشناسیم.
از دیرباز تا کنون یکی از بهترین و آسان ترین ابزار غلبه بر موانع زبانی استفاده از هنر ترجمه بوده و هست. در گذشته جوامع مختلف زبانی به دلایل متفاوت با یکدیگر برخورد داشته اند. بنابراین ترجمه قدیمی ترین شکل روابط انسانی و به صرفه ترین راه برای برقراری ارتباط میان این جوامع و از میان برداشتن موانعی است که تفاوت های زبانی آن ها را به وجود آورده اند.
ترجمه زاییده یک نیاز فردی و اجتماعی است؛ نیاز مشتری، نیاز بازار و نیاز مترجم. دو سطح ارتباطی در فرایند ترجمه وجود دارد؛ سطح ارتباطی اول بین نویسنده متن مبدأ و مترجم آن است و سطح ارتباطی دوم بین مترجم و خواننده متن مقصد است. این دو سطح ارتباطی از بسیاری جهات مانند زمان، مکان، اطلاعات پیش زمینه، تاریخ، عوامل فرهنگی و اجتماعی و زبانی و غیره از یکدیگر متمایز هستند.
در سطح اول مترجم با تحلیل متن مبدأ اطلاعات را کسب می کند و در سطح دوم این اطلاعات را در متن خاصی ترکیب می کند و متن مقصد را می سازد. بنابراین می توان این دو سطح ارتباطی را به ترتیب سطح تحلیل و سطح ترکیب در فرآیند ترجمه نامید.
اطلاعاتی که در دو سطح فوق وجود دارند همگی تابعی از پارامترهای ترجمه هستند.
برای انجام فرایند ترجمه باید پارامترهایی را در نظر گرفت. انتخاب روش ترجمه و نتیجه ای که از ترجمه حاصل می شود، هر دو تابعی از این پارامترها هستند. بنابرین تغییر پارامترهای ترجمه بر انتخاب روش ها تأثیر می گذارد و نتایج متفاوتی را از ترجمه نهایی به دست خواهد داد. بدین معنی که یک متن یکسان را می توان با استفاده از روش های متفاوت به شکل های متفاوتی ترجمه کرد.
پارامترهای ترجمه که در اینجا آمده اند به چهار دسته تقسیم می شوند: ۱) هدف ۲) تعادل ۳) مخاطب ۴) عوامل برون متنی.
هدف اولین مورد از پارامترهای ترجمه است. باید میان اهداف نویسنده یا مترجم و اهداف ترجمه تمایز قایل شد؛ به عبارت دیگر باید مشخص شود که نویسنده یا مترجم، متن مورد نظر را با چه انگیزه و هدفی نوشته یا ترجمه کرده است. هر مترجم اهداف متفاوتی دارد و این اهداف متأثر از بافت فرهنگی و اجتماعی هستند که ترجمه در آن انجام می گیرد. برخی از اهداف ترجمه عبارتند از: هدف متن مبدأ، توضیح مطلبی به مخاطبان زبان مقصد، انجام ترجمه برای نسل های بعدی پس از نگارش متن اولیه، نشان دادن ساختار زبان مبدأ و غیره.
به طور کلی یک متن به این خاطر ترجمه می شود که کسی آن را بخواند. مترجم باید بداند که افکار، عقاید و رفتار خواننده اش به چه صورت است. بنابراین اگر مخاطبین نویسنده و مترجم یکسان باشند عوامل کاربردی مربوط به گونه زبان بر سبک ترجمه تأثیر می گذارد و اگر مخاطبین آن ها یکسان نباشند متن مقصد از متن مبدأ دور تر شده و به همین میزان تأثیر گذاری دشوار تر خواهد شد.
تعادل عبارت است از سبک، تأثیر و پیام. سبک همان شیوه بیان متن مبدأ است. دو زبان ممکن است دارای مجموعه تقریباً متناظری از سبک ها باشند اما عوامل فرهنگی می توانند تاثیرات نا متناظری را به عنوان معادل ترجمه تحمیل کنند. بسیاری از موارد تغییر سبک یا سیاق مستلزم تغییر یک متناظر در لهجه یا حتی در زبان است؛ مثلا زبان عربی با لهجه کلاسیک به ندرت با سبک غیر رسمی سازگاری دارد و همچنین هندی زبان ها سیاق علمی را تنها در زبان انگلیسی می یابند نه در زبان مادری خود.
برخی از پارامترهای ترجمه را می توان بیرون از متن یافت. این گونه عوامل که خارج از متن قرار دارند عبارتند از فرهنگ، تاریخ، جامعه، اطلاعات پیش زمینه و گونه های زبانی. وضعیت های ارتباطی متفاوتی قبل و بعد از ترجمه یک متن بوجود خواهند آمد؛ برای مثال وضعیت ارتباطی نویسنده و خواننده متن مبدأ با هم، همان وضعیت ارتباطی نخواهد بود که و مترجم و خواننده متن مقصد با یکدیگر خواهند داشت. بنابرین، خود مترجم و نیز پیش زمینه فرهنگی او نیز یکی از پارامترهای مهم ترجمه قلمداد می شود.
نکته قابل توجه این است که یک مترجم باید آگاه و محتاط باشد که مبادا این پیش زمینه فرهنگی و شخصی او، بر متن ترجمه شده و پیام اصلی آن تاثیر سوء بگذارد. به عبارت دیگر، مترجم باید اصل بی طرفی را در ترجمه هر متنی، اعم از متون علمی و ادبی، رعایت کند و اجازه ندهد جهت گیری فرهنگی و عقیدتی وی پیام متن را مختل کند.
با وجود قدمت تمدن بشری و ارتباط صد ها نسل از اجداد ما با دیگر ملل، ترجمه هنوز هنری نو پا است و بررسی و تحصیل در رشته ترجمه به صورت آکادمیک و علمی، بیش از صد سال نیست که به دغدغه اصلی متخصصان در این حوزه تبدیل شده است.
برای رسیدن به یک تعریف جهانی و ایده آل از پارامترهای ترجمه، باید به دنبال چهارچوبی باشیم تا بتوانیم این فرایند را نقد و ارزیابی کنیم. این چهارچوب باید بتواند اصولی را به دست آورد که معیاری برای ارزیابی ترجمه ها باشد. همچنین لازم است بتواند به صورت واضح نشان دهد که ترجمه تحت تأثیر کدام یک از پارامترهای ترجمه قرار گرفته است و در نتیجه دارای چه ویژگی هایی است. به علاوه این چهارچوب باید جهانی و جامع باشد؛ یعنی بدون در نظر گرفتن خصوصیات زبانی و فرهنگی خاص در همه زبان ها و فرهنگ های موجود، قابل اجرا باشد.
بنابرین چهارچوبی که ما به دنبال آن هستیم، باید بعد زمان را نیز در نظر بگیرد و بتواند در هر برهه ای از زمان، پارامترهای ترجمه را برای داشتن ترجمه ای ایده آل و یکتا از یک واحد متن به دست دهد. این امر مستلزم سال ها تلاش و بررسی پی گیرانه متخصصان و کارشناسان زبان شناسی، ادبیات، جامعه شناسی و بالاخص ترجمه است و به سادگی قابل حصول نخواهد بود.
برای ثبت سفارش آنلاین ترجمه اینجا را کلیک کنید.
دیدگاهتان را بنویسید