چگونگی یک ترجمه خوب ادبی و ویژگی های آن همواره دغدغه بسیاری از مترجمان و مخاطبان بوده و هست.
ترجمه ادبی نقش بسزایی در درک ما از جهان اطراف دارد. خواندن نوشته های هومر و سوفوکل به عنوان بخشی از آموزش کلاسیک در دانشگاه ها به ایجاد درک تاریخی، سیاسی و فلسفی دانشجویان کمک می کند. در عین حال، خواندن متون معاصر، به افراد بینش جدیدی در مورد زندگی، دیگر فرهنگ ها و کشورها می دهد. ترجمه ادبی در این میان به دلیل ایجاد ارتباط با متون فرهنگی و ادبی دیگر کشورها جایگاه ویژه ای دارد. در ادامه قصد داریم به ارائه نکاتی در مورد چگونگی یک ترجمه خوب ادبی بپردازیم. با ما همراه باشید.
ترجمه ادبی نه تنها با کتاب، داستان و شعر، بلکه با مقالات علمی، مقالات منتشره در روزنامه ها و ژورنال ها، خاطرات، ادبیات روزمره و بسیاری متون دیگر سر و کار دارد.
ترجمه های ادبی در ۴ دسته بندی اصلی زیر قرار می گیرند:
۱- ترجمه ادبی کتاب ها، مقالات، داستان ها و انواع نثر
۲- ترجمه ادبی شعر
۳- ترجمه محتوای تبلیغاتی
۴- ترجمه متونی که نیاز به یک رویکردی خلاق و انعطاف پذیر دارند
ترجمه متون ادبی نسبت به ترجمه دیگر متون با چالش ها و دشواری های بیشتری روبرو است. این نوع ترجمه دارای پیچیدگی های خاص خود است و نیاز به فنون مختص به خود دارد. مترجمینی که اقدام به ترجمه چنین متونی می کنند، باید دارای تجربه زیادی باشند تا بتوانند ترجمه را با کیفیت هرچه بهتر به مخاطب ارائه کنند. در کنار تجربه، دانش و داشتن هنر ادبی از دیگر ملزومات و پیش نیاز هایی است که مترجم به آنها نیاز دارد. بدون داشتن قلمی توانا و دانش ادبی وسیع، ارائه ترجمه ادبی ارزشمند تقریبا کاری غیر ممکن خواهد بود.
ترجمه ادبی اساسا با دیگر انواع ترجمه تفاوت دارد؛ این امر می تواند به دلیل ماهیت ادبیاتی و شاعرانه این گونه متون باشد؛ به این معنی که مترجم علاوه بر ارائه اطلاعات به مخاطب، باید به اصول زیبایی شناختی متن نیز توجه کند. تصویر زیبایی شناختی ایجاد شده در اثر ادبی (تصویری از یک شخصیت یا طبیعت و غیره) قطعا بر خواننده تأثیری عمیق و ماندگار خواهد گذاشت. به همین دلیل مترجم ادبی باید به ویژگی های خاص متن توجه داشته باشد. تمرکز شاعرانه و ادبی این متون است که ترجمه آنها را از دیگر متون متمایز می کند. این ها همگی نکاتی پیرامون چگونگی یک ترجمه خوب ادبی هستند.
مترجمین ادبی معمولا با چالش های متفاوتی در ترجمه روبرو هستند. آنها باید دانش وسیعی در ادبیات و زبان فارسی و زبان و ادبیان انگلیسی داشنه باشند تا بتوانند ترجمه ای ارزشمند ارائه دهند. مترجمین باید به چگونگی یک ترجمه خوب ادبی و ویژگی های آن توجه کنند. در ادامه به این ویژگی های مهم خواهیم پرداخت.
هر مترجم ادبی، علاوه بر داشتن ویژگی های کلی یک مترجم، باید ویژگی هایی ادبی خاصی داشته و به اصولی پایبند باشد. این ویژگی ها و اصول عبارتند از:
سبک نگارش و زبان مترجمین به تناسب ویژگی های روحی و فکری و اخلاقی شان با یکدیگر متفاوت است؛ این ویژگی ها در نوشته های آنان تاثیر بسزایی دارد. برای مثال آثار نیکوس کازانتساکیس مانند “آزادی یا مرگ” یا “مسیح باز مصلوب” با لحنی شوخ طبعانه و بر عکس، کتاب “مهاتما گاندی” اثر رومن رولان با لحنی خشک و بی پیرایه نگاشته شده اند. مترجم موفق کسی است که بتواند در ترجمه اش خصیصه های مربوط به هر نویسنده را حفظ کند و لحن متن را در ترجمه خود منعکس کند.
درست بودن هر نوشته در گرو رعایت اصول و قواعد دستور زبانی و نگارشی است؛ بدون رعایت این اصول، نوشته غلط و از دید ادبی بدون ارزش خواهد بود. به کار بردن واژه های نادرست، استفاده از کلمات در جای اشتباه، به کار نبردن علائم نگارشی به صورت صحیح می توانند صحت و ارزش یک ترجمه ادبی را به خطر بیاندازند. مترجم توانا کسی است که به کاربرد اصول و قواعد دستور زبانی و نگارشی توجه ویژه ای داشته باشد.
واژه ها در زبان های خارجی همانند زبان فارسی معانی مختلفی دارند و برای یک معنی واحد، واژه های گوناگونی وجود دارد. برگزیدن واژه های خوش آهنگ، درست و دقیق یکی از جنبه های مهم ترجمه ادبی است که بر ارج و قدر آن به اندازه زیادی می افزاید.
یکی از نکات بسیار مهم در نوشته های ادبی امانت داری در ترجمه مربوط است. گاه پیش می آید که نویسنده اصلی مطلبی را در یک کلمه یا جمله کوتاه بیان کرده است اما مترجم آن را برای ادای مقصود کافی ندانسته و به سلیقه خود به شرح و بسط آن می پردازد. مترجم باید با وجدان بالا به ترجمه متن بپردازد و ترجمه را بدون هیچ کم و کاستی به مخاطب ارائه دهد.
ترجمه ادبی واقعی و درست می تواند عمق و معنای اثر ادبی را منعکس کند. یک مترجم ادبی، متن را مجددا تولید می کند و ترجمه ارائه شده نتیجه درک مترجم خواهد بود. انجام ترجمه ادبی نیاز به مهارت زیادی دارد. هرگز نباید این نکته را فراموش کنیم که ترجمه یک کتاب یا شعر و یا هر نوع متن ادبی می تواند هزاران مخاطب داشته باشند؛ این به این معنی است که متن ترجمه شده باید یک تصویر مشابه به متن اصلی در ذهن خواننده ایجاد کند و مطلب را کامل و صحیح به مخاطب ارائه دهد. در جستجوی پاسخ به چگونگی یک ترجمه خوب ادبی، مترجم باید تمامی ویژگی های ذکر شده در بالا را در نظر بگیرد و به طور مداوم به دنبال افزایش دانش خود باشد.
در این مطلب تلاش کردیم تا مواردی را پیرامون چگونگی یک ترجمه خوب ادبی ارائه کنیم.
مترجمین مرکز ترجمه شما، با دارا بودن سطح تحصیلات آکادمیک بالا و دانشی فراگیر آماده ارائه خدمات ترجمه انواع متون، به ویژه ترجمه متون ادبی هستند. شما می توانید با مراجعه به وب سایت مرکز ترجمه شما، سفارش خود را به صورت آنلاین ثبت کنید.
برای ثبت سفارش ترجمه ادبی خود اینجا کلیک کنید.
دیدگاهتان را بنویسید